Zuidverhalen

Pratika Tamang is 31 jaar en woont samen met haar man Babi en dochtertje Pema in Tinchulia, India. “Zes jaar geleden beviel ik van een zoontje. Maar drie dagen na de geboorte stierf hij”, vertelt Pratika. “Blijkbaar had ik bij de bevalling een heel hoge bloeddruk, dat zou de oorzaak zijn van de dood van mijn baby.” Pratika was ziek van verdriet.

Gelukkig kwam gezondheidswerker Protista op haar pad. Protista werkt bij West Bengal Voluntary Health Association (WBVHA). Memisa, lidorganisatie van 11.11.11, werkt in India samen met WBVHA. De organisatie leidt gezondheidswerkers op en zet ze in op het platteland en in afgelegen gebieden.

Protista hielp Pratika bij de verwerking van haar verdriet en gaf haar het nodige vertrouwen om haar kinderdroom niet op te geven. Pratika werd opnieuw zwanger en Protista volgde haar van nabij op. Om de veertien dagen ging ze langs en ze zorgde ervoor dat Pratika haar bloeddruk elke maand liet meten. De bevalling liep vlot. Haar dochter is gezond. Pratika is Protista erg dankbaar voor de steun.

Toen het kindje van Pratika stierf, waren er nog geen gezondheidswerkers actief in de regio. Gezondheidswerker Protista maakt zich sterk dat dit drama vermeden had kunnen worden. Daarom voert 11.11.11 dit jaar campagne voor een basisgezondheidszorg voor iedereen. Een goede gezondheidszorg kan levens redden.

[foto: 11.11.11/Tim Dirven]

Sandra en Roberto verwachten een kindje. Als bij een check-up in het ziekenhuis Sandra’s water breekt, belandt ze meteen in een bed. Ze krijgt het advies om in te stemmen met een keizersnede, want “de baby zal een natuurlijke bevalling niet overleven”. Op aanraden van haar vaste arts vertrekt het koppel naar een ander ziekenhuis, waar Sandra bevalt van een gezond dochtertje. Sandra betaalt voor de natuurlijke bevalling minder dan de helft van wat de onnodige keizersnede haar zou kosten.

Het verhaal van Sandra vertelt heel wat over het gezondheidssysteem van Peru. Commerciële spelers zijn er erg actief en concurreren met de publieke diensten. Sinds 2009 wil het ministerie van Gezondheid zo veel mogelijk Peruanen laten aansluiten bij een ziekteverzekering, om zo wat dichter te komen bij  ‘Universal Health Coverage’ of universele gezondheidszorg, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie aanbeveelt.

Het ene ziekenhuis is het andere niet

Maar de verschillen tussen de ziekteverzekeringen zijn groot. De op solidariteit gebaseerde verzekeringen kunnen enkel kosten terugbetalen van zorg in de publieke ziekenhuizen. En daar loopt het mis. De overheid investeert immers te weinig in de publieke gezondheidszorg. Daarom hebben publieke ziekenhuizen een groot tekort aan infrastructuur, medisch personeel en materiaal. Het duurt soms maanden vooraleer patiënten de zorg krijgen die ze nodig hebben.

Veel Peruanen gaan daarom met hun gezondheidsproblemen naar privécentra. Ze worden er sneller geholpen, maar betalen wel alles uit eigen zak. In de privéklinieken worden vaak dure onderzoeken, behandelingen en merkgeneesmiddelen voorgeschreven die medisch gezien onnodig zijn. Een voorbeeld hiervan zijn de onnodige keizersneden. In de privésector lopen die op tot een alarmerende 80% en in sommige privéklinieken zelfs tot 95% van alle bevallingen. De reden? Voor een keizersnede kunnen artsen meer aanrekenen, terwijl het meestal sneller gaat dan een gewone bevalling. Patiënten zijn dus eerder ‘klanten’ die geld in het laatje moeten brengen. Er is bovendien een totaal gebrek aan regulering en controle vanwege de overheid, wat de deur wagenwijd openzet voor misbruik.

Het moet anders

ForoSalud is de koepel van organisaties die actief zijn in gezondheidszorg en komt op voor het recht op gezondheid voor alle Peruanen. ForoSalud wil dat de overheid de relatie tussen publieke en privésector herbekijkt en reguleert en meer investeert in de openbare gezondheidszorg. Want gezondheidszorg is een recht en hoort niet thuis op de markt.

ForoSalud is een partner van FOS.

Soledad en Victor weten net dat er een tweede kindje op komst is. Het gezin is arm en klein behuisd. "Moeten betalen voor gezondheidszorg zou heel moeilijk zijn voor ons. Om zeker te zijn dat we eten hebben, kunnen we niet zomaar kleren kopen. Eten komt eerst, snap je? Dus als we de dokter zouden moeten betalen, of medicatie als ons kind koorts heeft, zou het heel moeilijk worden. Gelukkig zijn de consultaties in de dokterspraktijken gratis."

In Cuba hebben alle zwangere vrouwen recht op prenatale zorg. Dokters volgen een nauwgezet schema om de  volledige zwangerschap te volgen. Als er problemen opduiken of een vrouw woont te ver van een ziekenhuis, dan kan ze terecht in een hogar materno, een moederhuis. Een voorbeeld van de preventieve aanpak, waar de Cubaanse gezondheidszorg op focust. Het is immers veel goedkoper én efficiënter om ziektes te voorkomen, dan om ze te genezen. Daarom zet de eerstelijnszorg sterk in op preventie en de gezondheid bevorderen, of het nu gaat om voeding, een gezonde levensstijl of andere factoren die het leven van de patiënt beïnvloeden.

Dokters die eerstelijnszorg bieden, wonen en werken in de wijk. Een huisarts, verpleegkundige en sociaal werker zijn samen verantwoordelijk voor een aantal inwoners. Hun taak bestaat voor de helft uit consultaties en voor de helft uit preventieve huisbezoeken. Hierdoor kennen ze de leefomgeving van hun patiënten en kunnen ze ingrijpen op de sociale en ecologische risico's die mee de gezondheid bepalen. Ook Soledad en Victor krijgen geregeld bezoek van hun wijkarts, Gisela, omdat ze als armere inwoners van de wijk tot een risicogroep behoren. “De consultaties zijn allemaal gratis, en ook de huisbezoeken zijn gratis”, legt Gisela uit.

Resultaat

Door deze aanpak kan Cuba vergelijkbare gezondheidsresultaten voorleggen als de Verenigde Staten, terwijl het voor elke patiënt 15 keer minder uitgeeft. De levensverwachting in Cuba is 78 jaar, net onder het gemiddelde in de VS. En terwijl de Verenigde Staten 8 keer rijker zijn dan Cuba, ligt de kindersterfte in Cuba lager.